به گزارش تارنمای خبری – تحلیلی بامجلس؛ به نقل از مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی با عنوان «ارتقاء سیاستهای تولید محصولات کشاورزی مورد نیاز داخل کشور، در راستای سبد غذایی جامع و تغذیه سلامتمحور» آورده است که غذا و تغذیه، یکی از ارکان زندگی بشر بوده و در قلب اهداف پیشرفت پایدار جای دارد.
در این گزارش با توجه به تنوع محصولات کشاورزی و نیازهای تغذیهای از یکسو و محدودیت منابع تولید ازسویدیگر، اولویتبندی محصولات، همیشه از اساسیترین مباحث در سیاستگذاری تولید عنوان و تاکیده شده است که تاکنون معیارهای مختلفی مانند شرایط اقلیمی، ویژگیهای خاک، منابع آب، نگرش کشاورزان، شرایط اجتماعی و بازار برای اولویتبندی مطرح شده است.
در ادامه این گزارش توضیح داده شده است که امروزه بیش از هر زمان، نسبت به تأثیر محصول بر سلامت و نیز توجه به مبانی بومی در انتخاب محصولات تأکید میشود. «سبد و رهنمودهای غذایی» از مهمترین ابزارهای سیاستی هستند که میتوانند، با انتخاب و اولویتدهی به محصولات «سلامتمحور»، این ارتباط را برقرار کنند. امروزه در مباحث جهانی، ضمن بهرهگیری از علوم نوین، به مبانی بومی نیز در تدوین اسناد مذکور توجه میشود. در این راستا، برقراری پیوند میان اسناد تغذیهای و مبانی بومی (ایرانی- اسلامی) بهمنظور احصای جهتگیریهای راهبردی در راستای هدایت صحیحتر بخش تولید، لازم بهنظر میرسد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است که کاربست نتایج این مطالعه در بازنگری اسناد تغذیهای کشور و جامعنگری در اولویتبندی تولیدات کشور در سند ملی توسعه بخش کشاورزی موضوع ماده (۳۴) قانون افزایش بهرهوری بخش کشاورزی و منابع طبیعی بسیار مهم است.
در بخش دیگر این گزارش بیان شده است که مواد غذایی، فعالیت بدنی، تنشهای روانی و مصرف دخانیات از جمله عواملی میباشند که سلامت مردم یک جامعه را تحتتأثیر قرار میدهند. با این حال در میان عوامل مذکور، مواد غذایی و تغذیه از سهم قابلتوجهی در سلامت آحاد جامعه برخوردار است.
در این گزارش ذکر شده است که بررسی الگوی تغذیهای ایرانیان در دهههای گذشته، نشاندهنده تغییر سلایق و افزایش مصرف سرخکردنیهاست که میتواند در زمینهسازی بروز بیماریهای مزمن غیرواگیر نقش مهمی ایفا کند. ارزیابی سرانه تولید، عرضه و مصرف مواد غذایی افراد نشان میدهد که برخی از اقلام غذایی ازجمله روغنهای مرسوم گیاهی، گوشت مرغ و گوساله با تداوم وضعیت موجود، نهتنها با ظرفیتهای اقلیمی کشور سازگار نیست؛ بلکه مصرف نامتعادل و بالای آنها نیز مورد توصیه فرهنگ تغذیه ایرانی-اسلامی نیست.
در این گزارش تصریح شده است که در واقع، اولویتبندی تولید محصولات کشاورزی، یکی از اساسیترین مباحث در سیاستگذاری تولید محسوب میشود. طبعاً مباحثی مانند خودکفایی پایدار در محصولات اساسی و تحقق اقتدار غذایی، از اهمیت حیاتی برخوردار است. هرچند جامعنگری ایجاب میکند که در اولویتبندی تولیدات کشاورزی، تأثیر محصولات بر سلامت (به خصوص مبتنیبر مبانی بومی و فرهنگی) نیز مورد توجه قرار گیرد.
در این گزارش توضیح داده شده است که در واقع سلامت جامعه مرهون کشاورزی است و اگر کشاورزی بهصورت مناسب مورد توجه سرمایهگذاران قرار نگیرد و تولیدات آن مبتنی بر آموزههای طب سنتی و اسلامی اولویتبندی نشود، بهبود سلامت جامعه را به دنبال نخواهد داشت.
در بخش پیشنهادات گزارش مرکز پژوهش های مجلس آمده است بهمنظور برخورداری از جامعهای سالم، لازم است وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، براساس ویژگیهای جامعه ایرانی و مبتنیبر رویکردهای نوین و مبانی ایرانی-اسلامی، محصولات «سلامتمحور» را بهعنوان محصولاتی که بیشترین نقش را در سلامت جامعه ایرانی و پیشگیری از بیماریها دارند، شناسایی و در قالب سبد غذایی و رهنمودهای غذایی مورد توجه قرار دهد.
در ادامه این بخش پیشنهاد شده است که وزارت جهاد کشاورزی باید براساس مقادیر مواد غذایی توصیهشده در این اسناد و باتوجه به اقتضائات اقلیمی و توجه به الزامات اقتدار غذایی و خودکفایی پایدار در محصولات اساسی، اولویتهای تولیدی را تعیین کند و آنها را در تدوین «سند ملی توسعه بخش کشاورزی» موضوع ماده قانون افزایش بهرهوری بخش کشاورزی و منابع طبیعی»، بهکار گیرد تا رویکرد تغذیه سلامتمحور نیز در تدوین جهتگیریهای راهبردی تولیدات کشاورزی کشور واجد جایگاه مناسب گردد.
بنابراین، در این گزارش، با توجه به مقولههای مختلف، چارچوب مفهومی جامعی برای انتخاب اقلام غذایی پیشنهاد شده است که باید بهصورت مشترک توسط وزارتین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و جهاد کشاورزی و صاحبنظران، بررسی و پس از تصویب در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی، لازمالاجرا شود.
در پایان این گزارش نیز چند نمونه از اقلام غذایی برای ورود به این اسناد تغذیهای، پیشنهاد شده است. محصولاتی که وزن بالایی براساس چارچوب مربوطه دریافت میکنند، باید بهعنوان محصولات راهبردی یا ویژه موضوع ماده (۳۱) قانون افزایش بهرهوری بخش کشاورزی و منابع طبیعی مدنظر قرار گیرند و برنامه اقدام مشخصی برای تولید پایدار و سازوکارهای عملیاتی مربوطه ارائه شود.
