به گزارش تارنمای خبری – تحلیلی بامجلس؛ به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، در گزارش نظارتی با عنوان وضعیت احداث زباله سوزها در کشور و مشکلات پیش رو در ابتدا به اهمیت این فناوری اشاره کرده و نوشته است که زباله‌سوز رایج‌ترین فناوری تبدیل پسماند به انرژی در سطح جهان است که دو هدف کلی بازیابی انرژی و کاهش حجم پسماند دفنی را دنبال می‌کند.
در ادامه توضیح این فناوری بیان شده است با توجه به ملاحظات اقتصادی و زیست‌محیطی فناوری‌های تبدیل پسماند به انرژی، زباله‌سوزی را می‌توان یکی از بهترین راه‌حل‌های برای تولید ترکیبی حرارت و برق از پسماند دانست. محدودیت‌های موجود در دفن نهایی پسماندهای عادی در برخی از شهرهای کشور به‌ویژه شهرهای شمالی از یک‌سو و همچنین مزایای مختلف استفاده از زباله‌سوز در مدیریت پسماندهای عادی از‌سویی دیگر باعث شده است که در طی سالیان اخیر این فناوری مورد توجه سیاستگذاران و تصمیم‌گیران ملی و منطقه‌ای مدیریت پسماند قرار گیرد.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس ضمن بررسی پیشینه مطالعاتی و پیشینه تقنینی موضوع زباله سوزی نگاهی هم به تجربیات جهانی درخصوص توسعه نیروگاه‌های زباله‌سوز کرده و ملاحظات و چالش‌های احداث نیروگاه پسماندسوز در کشورهای در حال توسعه پرداخته و نوشته است که بعد از این مراحل وضعیت موجود نیروگاه‌های زباله‌سوز در کشور بررسی شده و چگونگی توسعه آن آسیب‌شناسی شده است.
یافته‌های کلیدی گزارش دفتر زیربنایی مرکز پژوهش های مجلس هم از این قرار است که با نگاهی به تجربیات جهانی درخصوص توسعه نیروگاه‌های زباله‌سوز و همچنین مطالعات پیشین نشان میدهد که کشورهای در حال توسعه برای احداث و توسعه نیروگاه‌های پسماندسوز با چالش‌هایی همانند مطلوبیت پایین کیفیت پسماند مواجه هستند. یعنی پسماند شهری در کشورهای در حال توسعه معمولاً درصد بالایی رطوبت و محتوای آلی (قابل تجزیه بیولوژیکی) دارد که به‌معنای ارزش حرارتی پایین آن است.
در ادامه این یافته آمده است که ناپایداری اقتصادی هم دیگر مورد است. در‌مجموع در مقایسه با دیگر گزینه‌های دفع پسماند (دفن در زمین، کمپوست، هضم بی‌هوازی)، پسماندسوزی به‌طور معنی‌داری نیازمند سرمایه‌گذاری و هزینه‌های عملیاتی بالاتری است.
نگرانی‌های محیط زیستی و بهداشتی هم یکی دیگر از نکات حایز اهمیت بیان شده و آمده: در کشورهای در حال توسعه، معمولاً استانداردهای انتشار پسماندسوزی یا وجود ندارد یا کمتر سختگیرانه است و زیرساخت‌های سنجش آلاینده‌ها موجود نیست. مورد دیگر نارضایتی اجتماعی است. نارضایتی عمومی اغلب یک مانع بزرگ برای پروژه‌های پسماندسوزی است که به‌دلایلی نظیر انتخاب نادرست سایت ممکن است ایجاد شود.
در ادامه این گزارش به توضیح عدم انطباق با مدیریت یکپارچه پسماند اشاره شده و آمده است که وابسته شدن سیستم‌های مدیریت پسماند به پسماندسوزها یک نگرانی برای کلیه کشورهاست و می‌تواند تلاش‌ها برای پیشگیری از تولید پسماند، استفاده مجدد، تفکیک از مبدأ، بازیافت، کمپوست‌سازی و سیستم‌های هضم بی‌هوازی را تضعیف کند. به‌منظور غلبه بر چالش‌های احداث و بهره‌برداری از نیروگاه‌های زباله‌سوز در کشورهای در حال توسعه باید ملاحظات گوناگونی ازجمله ملاحظات اولیه، ملاحظات فنی، فراهم کردن بسترها و مشورت با ذی‌نفعانمورد توجه قرار گیرد.
در بخش دیگر گزارش دفتر زیربنایی به بررسی وضعیت موجود نیروگاه‌های زباله‌سوز در کشور پرداخته شده و این توضیح آمده است که در حال حاضر در کشور دو مجتمع نیروگاهی زباله‌سوز در شهرهای تهران و نوشهر هر‌یک به ظرفیت اسمی ۲۰۰ تن در روز با فناوری کاملاً مشابه درحال بهره‌برداری می‌باشد. یک مجتمع نیروگاهی دیگر به ظرفیت اسمی ۴۵۰ تن در روز نیز در شهر ساری در مرحله نصب بوده، و آخرین زباله‌سوز کشور نیز با ظرفیت ۶۰۰ تن در روز در مرحله اتمام ابنیه در شهر رشت در حال ساخت است.
در این گزارش با بیان اینکه بررسی وضعیت موجود نشان میدهد که توسعه نیروگاه‌های زباله‌سوز در کشور با چالش‌هایی مواجه است و زیرساخت ناکافی برای سنجش آلاینده‌های خروجی از زباله‌سوزها یکی از این چالش ها است. عدم تکافوی امکانات آزمایشگاهی در کشور سبب شده است تا پیاده‌سازی استانداردهای تدوین شده با چالش مواجه باشد.
عدم تطابق ضوابط ملی استقرار نیروگاه‌های زباله‌سوز با ضوابط بین‌المللی هم چالش دیگر عنوان شده و آمده است که ضوابط داخلی از یک طرف هیچ‌گونه حریم و فاصله‌گذاری با زمین‌های کشاورزی تعیین نکرده در ضوابط بین‌المللی فاصله ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ متری تعیین شده است. علاوه‌براین، در ضوابط داخلی هیچ‌گونه الزامی برای قرارگیری زباله‌سوزها در مجاورت راه‌های ارتباطی و مهم‌تر از آن مراکز دفن در نظر گرفته نشده است. این در‌حالی است که نیاز واحدهای زباله‌سوزی به نزدیکی به مراکز دفن برای مدیریت خاکستر تولیدی غیرقابل کتمان است.
آخرین چالش مورد اشاره در این گزارش تأمین خوراک متناسب با ظرفیت ورودی و ارزش حرارتی قابل قبول است که اینگونه توضیح داده شده که یکی از معضلات کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران ارزش حرارتی پایین پسماند بوده که این معضل به‌ویژه خود را در نیروگاه‌هایی نظیر زباله‌سوز نوشهر که از پسماند مخلوط شهری استفاده می‌کند نشان داده است.
در این گزارش نوشته شده که به‌منظور غلبه بر چالش‌های فوق و مدیریت صحیح توسعه نیروگاه‌های زباله‌سوز در کشور برخی راهکارها باید در دستور قرار گیرد. توسعه نیروگاه‌های زباله‌سوز در چارچوب برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها یکی از این راهکارها دانسته شده و آمده: به‌منظور تضمین کمّیت و کیفیت پسماند ورودی به نیروگاه‌های زباله‌سوز در طول عمر استفاده از آنها، باید مدیریت پسماند در کشور براساس برنامه بلند‌مدت ملی راهبردی مدیریت پسماندها انجام شود تا کمّیت و کیفیت پسماندهای ورودی به نیروگاه‌های زباله‌سوز متأثر از تصمیمات مقطعی نشود.
بومی‌سازی الگوریتم امکان‌سنجی فناوری‌های تبدیل پسماند به انرژی راهکار دیگر مورد اشاره در گزارش دفتر زیربنایی است که در ادامه آن پیشنهاد شده است که وزارت کشور (سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها) به‌عنوان مدیریت اجرایی پسماندهای عادی با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام به بومی‌سازی و تدوین الگوریتم امکان‌سنجی استفاده از فناوری‌های تبدیل پسماند به انرژی در کشور کند.
مستندسازی تجربیات موفق و ناموفق نیروگاه‌های موجود زباله‌سوز و استفاده از ظرفیت مراکز پژوهشی و شرکت‌های دانش‌بنیان در احداث، بهره‌برداری و تعمیرات و نگهداری و پایش نیروگاه‌های زباله‌سوز هم به عنوان راهکار مورد اشاره مرکز پژوهش ها است.
در آخرین بند از بخش راهکارهای این گزارش هم بیان شده است که اصلاح و پیاده‌سازی قوانین و مقررات مرتبط با زباله‌سوز در کشور هم باید مورد توجه قرار گیرد. در راستای اصلاح ساختار تقنینی کشور در زمینه نیروگاه‌های زباله‌سوز ضمن آسیب‌شناسی و ارتقای ضمانت اجرایی بند مرتبط با نیروگاه‌های زباله‌سوز در قوانین بودجه سنواتی به‌منظور تأمین مالی طرح‌های مدیریت پسماندها و نیروگاه‌های زباله‌سوز در کشور استانداردهای ملی و بومی مرتبط به‌منظور اجباری شدن به دبیرخانه شورای عالی استاندارد ارجاع شود.
